راه‌های بسیاری برای تقویت مهارت‌های گفتاری و شنیداری وجود دارد. شاید بپرسید، «اصلاً چرا مهارت‌های گفتاری و شنیداری اهمیت دارند؟» پاسخ این است که مهارت‌های گفتاری و شنیداری، ما را در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران توانمند می‌سازند. بدین‌وسیله می‌توانیم هم ایده‌ها و نظرات خود را بیان کنیم و هم به دیدگاه‌های مخالف با احترام گوش فرا دهیم. یکی از راه‌های پرورش این مهارت‌ها، شرکت در بحث‌های گروهی است.
در این مقاله، به اهمیت بحث گروهی و انواع آن خواهیم پرداخت. و نمونه‌هایی از هر کدام را ارائه می‌کنیم. سپس، قواعد و اصول برگزاری یک مباحثه منصفانه را مورد بحث قرار داده و در پایان راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس هنگام بحث‌های گروهی ارائه خواهیم نمود.
بحث گروهی چیست؟
همانطوری که از عنوان پیداست، بحث گروهی به معنای گفتگوی افراد با یکدیگر در یک محیط جمعی است. این گفتگو معمولاً دارای هدفی مشخص می‌باشد، مانند بحث پیرامون یک ایده، متقاعد کردن دیگران و … گروه‌های بحث می‌توانند کوچک (دو نفر) یا بزرگ (یک کلاس) باشند.
چرا بحث های گروهی مهم است؟
بحث‌های گروهی از آن روی اهمیت دارند که کار تیمی را ترویج می‌کنند و به دانش‌آموزان امکان می‌دهند مهارت‌های گفتاری و شنیداری خود را تقویت نمایند. شرکت مؤثر در بحث‌های گروهی، دانش‌آموزان را قادر خواهد ساخت تا در عین بیان با اعتماد به نفس نظرات خود، به دیدگاه‌های دیگران نیز احترام بگذارند.
مزایای بحث گروهی چیست؟
بحث‌های گروهی به حفظ انگیزه و تمرکز دانش‌آموزان بر موضوع کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین با تشویق کار تیمی، دانش‌آموزان را با طیف وسیعی از دیدگاه‌های خارج از چارچوب تفکر خود آشنا می‌کنند. از این طریق، دانش‌آموزان مهارت‌های شنیداری و گفتاری خود را تقویت می‌کنند که به نوبه خود منجر به برقراری ارتباط مؤثرتر می‌شود.
بحث‌های گروهی همچنین فضایی را برای تعامل و تبادل ایده بین افراد با پیشینه‌های فرهنگی-اجتماعی متنوع فراهم می‌آورد. این امر برای دانش‌آموزان مفید است، زیرا فرصتی برای دیدن اشیاء از دریچه‌های متفاوت و قدردانی از تفاسیر گوناگون به آن‌ها می‌دهد. این فرآیند نه تنها قلمرو دانش آن‌ها را گسترش می‌دهد، بلکه حس درک و احترام عمیق‌تری را بین مشارکت‌کنندگان ایجاد می‌کند.
انواع بحث گروهی
در این بخش، به بررسی سه نوع اصلی بحث‌های گروهی می‌پردازیم:
- موضوع محور
- مسأله محور
- انتزاعی
بیایید هر نوع را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
بحث موضوع محور
این نوع بحث گفتگویی است که شرکت‌کنندگان حول محور یک موضوع مشخص به تبادل نظر می‌پردازند. این موضوع می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- موضوعات چالشی: (مانند مسائل سیاسی، اجتماعی یا زیست‌محیطی) این موضوعات اغلب مرتبط با رویدادهای جاری هستند و می‌توانند منجر به بروز اختلاف نظرهای شدید و بحث‌های داغ شوند.
- موضوعات دانشی: (مانند دروس مدرسه) این موضوعات نیازمند برخورداری گروه از دانش مشترک در یک حوزه خاص هستند. به عنوان مثال، بحث در مورد «چند وجهی بودن رسانه‌ها» که موضوعی تخصصی در حوزه‌ی زبان است و به دانش پیشین در این زمینه نیاز دارد. در این دسته از بحث‌ها، شرکت‌کنندگان اطلاعات و دانش مرتبط را از قبل کسب کرده‌اند و مباحثات عمیق و متمرکز خواهند بود.
بحث مسأله محور
در این نوع بحث، شرکت‌کنندگان با یک سناریو یا موقعیت خاص مواجه می‌شوند و باید با همفکری و گفتگو راه‌حلی برای آن ارائه دهند. این نوع بحث مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری جمعی را در شرکت‌کنندگان محک می‌زند. به عنوان مثال:
«دانش‌آموزی نمی‌داند در موقعیت‌های مختلف از چگونه زبانی (رسمی، غیر رسمی، تخصصی، ادبی) استفاده کند. شما می‌خواهید دانش آموز گونه‌های اصلی زبان، را یاد بگیرد و در هر موقعیتی از زبان مناسب استفاده نماید. این مسأله را در گروه معلمان مورد بحث قرار می‌دهید.»
بحث انتزاعی
بحث انتزاعی گفتگوهایی هستند که موضوع مشخصی ندارند یا موضوع مطرح شده برای شرکت‌کنندگان کاملاً شناخته شده نیست. به عنوان مثال، موضوع می‌تواند یک کلمه یا جمله‌ی تصادفی یا یک نقل قول چالش برانگیز باشد. این نوع بحث‌ها اغلب غیرقابل پیش‌بینی هستند و خلاقیت را تقویت می‌کنند.
مثال‌های بحث گروهی
حال بیایید به چند نمونه از بحث های مختلف نگاهی بیندازیم.
مثال بحث موضوع محور:
موضوع «تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر زبان» است. در مورد این ایده بحث کنید که رسانه های اجتماعی تاثیر مثبت یا منفی بر نحوه برقراری ارتباط ما در جامعه امروز دارند.
این نمونه‌ای از موضوعات چالشی است. چنین موضوعاتی می‌توانند باعث اختلاف نظر و بحث‌های داغ شوند. این نوع موضوعات، شرکت‌کنندگان را تشویق می‌کنند تا نظرات خود را بیان کرده و با استدلال‌های مخالف، مقابله کنند.
مثال دیگر بحث موضوع محور:
موضوع «استفاده از استعاره در رمان گتسبی بزرگ» است. در مورد چگونگی استفاده از استعاره در رمان برای عمق بخشیدن به معنا بحث کنید.
این نمونه ای از یک موضوعات دانشی است . بیشتر به موضوع زبان و ادبیات اختصاص دارد و بر دانش ادبیات دارد.
مثال بحث مسأله محور:
زبان مادری سارا اسپانیایی است. او در حال یادگیری زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم است. تلفظ برخی از کلمات انگلیسی برای او دشوار است. چگونه می‌توان با کمک علائم فونتیک، به سارا تلفظ درست کلمات را آموزش داد؟ چه تمریناتی می‌تواند انجام دهد تا تلفظ خود را بهبود بخشد؟
این مثال شرکت کنندگان را تشویق می‌کند که همکاری کنند و برای فراهم آوردن یک راه حل کارآمد و رفع مشکل همفکری کنند.
مثال بحث انتزاعی:
موضوع انتزاعی: کمش هم زیاد است.
این موضوع مبهم قابل تفسیر است و شرکت کنندگان را تشویق می کند که خارج از چارچوب فکر کنند.
قوانین بحث گروهی
اگرچه برای بحث‌های گروهی یک دستورالعمل مشخص وجود ندارد، اما برخی قواعد نانوشته‌ای وجود دارند که رعایت آن‌ها به ساختن فضایی منصفانه و محترمانه برای گفتگو کمک می‌کند. در اینجا به چند نکته کلیدی اشاره می‌کنیم:
فعالانه گوش کنید.
بدیهی است که شرکت‌کنندگان در یک بحث باید به صحبت‌های دیگران گوش دهند. اما این کافی نیست. اطمینان حاصل کنید که گوینده متوجه است به او توجه می‌کنید. برای نشان دادن گوش کردن فعال، می‌توانید از نشانه‌های غیرکلامی مانند برقراری ارتباط چشمی، تکان دادن سر، و کمی به جلو خم شدن استفاده کنید. این نشان می‌دهد که شما واقعاً به صحبت‌های او علاقه‌مند هستید و در بحث مشارکت دارید.
به همه فرصت صحبت کردن بدهید.
در حالی که گوش دادن اهمیت دارد، داشتن فرصت صحبت کردن و به اشتراک گذاشتن نظر خود نیز به همان اندازه مهم است. مطمئن شوید که همه فرصت صحبت کردن داشته باشند. این کار را می‌توانید با نوبت‌گیری انجام دهید، یعنی اینکه هر یک در نوبت خود و بدون اینکه کسی حرفش را قطع کند، صحبت کند. این کار به همه فرصت عادلانه‌ای می‌دهد تا نظر خود را کامل و بدون وقفه بیان کنند.
از زبان توهین‌آمیز یا انتقاد تند پرهیز کنید.
ممکن است اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد، اما این دلیلی برای بی‌ادبی یا قضاوت نابجا در مورد افراد نیست. به شخصیت دیگران احترام بگذارید. و به جای افراد از ایده‌ها انتقاد کنید.
نکات بحث گروهی
برای برخی افراد، مشارکت در بحث‌های گروهی دشوار است. این امری طبیعی است! در اینجا چند نکته برای کمک به این افراد ارائه شده است:
واضح صحبت کنید.
باید به گونه‌ای صحبت کنید که همه بتوانند به راحتی حرف‌های شما را بفهمند. با صدایی رسا و شمرده صحبت کنید. اگر با صدای کم و یا تند صحبت کنید، فهمیدن حرف‌های شما دشوار می‌شود و ممکن است حواس شنوندگان از موضوع پرت شود.
برای سازماندهی افکارتان کمی مکث کنید.
مکث کردن و فکر کردن به آنچه می‌خواهید بگویید نه تنها به شنوندگان فرصت می‌دهد روی صحبت‌های شما تأمل کنند، بلکه به شما نیز امکان می‌دهد افکارتان را منظم کنید.
به صحبت‌های دیگران توجه کنید.
با استفاده از نشانه‌های غیرکلامی مانند برقراری ارتباط چشمی به صحبت‌کننده نشان دهید که به حرف‌هایش علاقه‌مند هستید.
از نظرات دیگران برای تبیین دیدگاه خود استفاده کنید.
اگر با نظر فردی موافق هستید، با تکمیل گفته‌های او، به تقویت دیدگاهش کمک کنید. و اگر با نظری مخالف هستید، می‌توانید دیدگاه متفاوتی ارائه دهید.
سیستمی برای مشارکت همگانی را به کار بگیرید.
برخی از سیستم‌های رایج برای اطمینان از مشارکت همگانی عبارتند از نوبت‌گیری به صورت دایره‌ای، صحبت کردن پس از بلند کردن دست و یا استفاده از یک شیء مشخص مانند «عصای سخن» که تنها در اختیار فرد در حال صحبت قرار می‌گیرد.
بحث گروهی – نکات کلیدی
- بحث گروهی به گفتگویی گفته می‌شود که به صورت گروهی برگزار می‌شود.
- بحث گروهی کار گروهی را تقویت می‌کند. و باعث بهبود مهارت‌های گفتاری و شنیداری شرکت‌کنندگان می‌شود.
- انواع اصلی بحث گروهی: موضوع محور، مسأله محور و انتزاعی
- هنگام بحث گروهی، همواره فعالانه گوش دهید، و در نوبت خود صحبت کنید. کلام دیگران را قطع نکنید.
- برای برقراری ارتباط موثر، رسا و شمرده صحبت کنید. گاهی مکث کنید و به آنچه می‌خواهید بگویید فکر کنید. و به نشانه‌های غیرکلامی دیگران توجه کنید.
